Droga do inteligentnego miasta (3/3)

W dzisiejszym wpisie przedstawię ostatnie dwa przystanki na drodze do inteligentnego miasta.

5. Aktywacja możliwości

Aby miasto mogło się rozwijać w szybkim tempie, musi radzić sobie z pilnymi wyzwaniami. Bardzo ważne jest, aby przezwyciężało słabości zidentyfikowane podczas oceny możliwości miasta i analizy braków, w ramach różnych obszarów tematycznych takich jak:

Przywództwo

Kierowanie miastem jest złożonym procesem i obejmuje szerokie spektrum aktywności. Wraz z wprowadzaniem zintegrowanego podejścia do usług miejskich wrasta potrzeba zmiany modelu przywództwa na taki, w którym większy nacisk kładzie się na komunikację i współpracę. Wiąże się to m.in. z:

• zapewnieniem praktycznego wymiaru współpracy (przy wspólnym planowaniu i wdrażaniu inicjatyw) pomiędzy kluczowymi interesariuszami w mieście (nie można ograniczać się tylko do formalnych porozumień);
• rozwijaniem kultury innowacji i wprowadzeniem skutecznych ram dla bieżącej i nieformalnej współpracy;
• zidentyfikowaniem, powiązaniem i wspieraniem wielu różnych przekrojowych inicjatyw w mieście w celu umożliwiania pojawiania się tego typu inicjatyw, wspierania funkcjonujących inicjatyw oraz wspierania łączenia inicjatyw dla zwiększenia ich efektywności (tam gdzie to pożądane);
• tworzeniem systemów, które umożliwiają wymianę doświadczeń pomiędzy inicjatywami w (niezależnie od ich wielkości);
• zarządzaniem budżetami poświęcając większą uwagę na rozwijanie inicjatyw współpracy z innymi organami administracji oraz innymi sektorami;
• identyfikacją i zdobywaniem finansowania z różnych źródeł.

Miejscy liderzy (zarówno politycy jak i profesjonaliści) muszą kłaść większy nacisk na efektywną współpracę:

• pomiędzy poszczególnymi szczeblami zarządzania,
• pomiędzy poszczególnymi wydziałami oraz jednostkami organizacyjnymi miasta,
• pomiędzy sektorem publicznym i sektorem naukowo-badawczym,
• pomiędzy sektorem publicznym i prywatnym

i oczywiście z obywatelami.

Koncentracja na beneficjentach usług i interesariuszach

Miasto inteligentne to takie, które potrafi skutecznie angażować wszystkich interesariuszy i wszystkie zasoby, którymi dysponują w celu:

• sprostania wyzwaniom oraz
• wykorzystywania napotkanych szans.

Proces ten powinien się rozpocząć od opracowania kompleksowej strategii miasta inteligentnego oraz Programu Smart City.  Oczywiście podejmowane działania mogą wskazywać na to, czy którykolwiek komponent społeczności miejskiej nie jest jeszcze prawidłowo sprzężony z działaniami miasta. Nieprawidłowa identyfikacja słabości w tym obszarze może znacząco ograniczać możliwości rozwoju miasta i osiągania postawionych celów.

Uruchamianie usług

Jedną z podstawowych zmian, która wynika ze stosowania technologii cyfrowych jest możliwość aby różne systemy oraz jednostki organizacyjne miasta lepiej współpracowały dla osiągania wspólnych celów. Często zdarza się jednak, że sektorowa natura tych jednostek i systemów osłabia wszelkie wysiłki na rzecz rozwoju wspólnych aktywności.  W związku z tym miejscy liderzy powinni usprawniać procesy zarządzania w celu wspierania współpracy we wspólnemu stawianiu czoła wyzwaniom (np. przez inicjowanie rozwiązań, które wymagają współdziałania).

Na podobnej zasadzie powinno się wykorzystywać potencjał współpracy pomiędzy miastami dla osiągania oszczędności czy nowych korzyści.

Świadczenie usług

Szczególnie w przedłużającym się okresie ograniczania wydatków często widoczne jest ograniczanie świadczenia usług miejskich do niezbędnego minimum. Niestety takie podejście na ogół nie prowadzi do pozytywnych zmian, a jedynie do podtrzymania świadczenia usług w oparciu o funkcjonujący (często nieoptymalny ale stosowany od lat) scenariusz,  a w konsekwencji do pogarszania ich jakości. Lepiej jest koncentrować się na dostarczaniu usług miejskich na najwyższym możliwym poziomie, a następnie na ich ewentualnej optymalizacji w celu szukania możliwości oszczędności. Tylko taka droga umożliwia wdrożenie prawdziwie transformacyjnych zmian i rozwiązań…

Zarządzanie zasobami cyfrowymi miasta

Miasto, które dąży do tego aby stać się inteligentne i które chce czerpać korzyści z technologii cyfrowych musi spełnić kilka podstawowych wymagań. Są to:

• wszechobecna, szybka, przewodowa i bezprzewodowa infrastruktura, która zapewnia nie tylko dostęp do Internetu dla mieszkańców i biznesu ale również rozwiązania, z których miasto czerpie wymierne korzyści jak choćby system monitoringu miejskiego, system zarządzania komunikacją publiczną, system informacji przestrzennej czy system zarządzania ruchem;
• efektywne zarządzanie tworzonymi danymi zapewniające niezbędne bezpieczeństwo i prywatność;
• przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu i zapewnienie wszystkim mieszkańcom korzyści z e-usług publicznych przez zastosowania najbardziej odpowiednich metod i kanałów dostępu do nich;
• wdrożenie metod integracji i analizy danych, które pozwolą na zrozumienie informacji, które pochodzą z różnorodnych aplikacji używanych przez mieszkańców, w tym informacji udostępnianych przez media społecznościowe.

Przykład: Zagregowane dane pozyskane ze społecznościowej aplikacji monitorującej jazdę na rowerze mogą być wykorzystywane do optymalizacji sieci ścieżek rowerowych. Źródło: Strava

Aby w pełni wykorzystać możliwości transformacji miasta wynikające ze stosowania technologii cyfrowych należy wszystkie te wyzwania rozwiązywać na poziomie ogólnomiejskim.

Zarządzanie zasobami fizycznymi miasta

Obywatele i przedsiębiorcy mieszkają i żyją w środowisku geograficznym, na które składa się środowisko zurbanizowane (zabudowa, drogi, przestrzenie publiczne, infrastruktura podziemna, parki) oraz środowisko przyrodnicze miasta (w tym jego zasoby naturalne). Zasoby te pozostają we własności i zarządzie różnych podmiotów, co utrudnia tworzenie spójnych warunków dla rozwoju i sprawnego funkcjonowania miasta zrównoważonego (szczególnie przy występujących brakach w w wymianie i dostępie do danych). Technologia cyfrowa umożliwia kompleksowe zarządzanie zasobami  miasta z wykorzystaniem zintegrowanego systemu umożliwiającego:

• modelowanie cyfrowe
• planowanie strategiczne
• szybkie reakcje na nieprzewidziane zdarzenia i zagrożenia.

Zarządzanie efektywnością

Inteligentne miasto powinno w sposób systemowy i szczegółowy monitorować jakość świadczonych usług oraz efektywność w osiąganiu założonych celów rozwojowych. Konieczne jest zatem zidentyfikowanie i zdefiniowanie odpowiednich wskaźników. Wskaźniki powinny być tak dobrane, żeby dostarczały przydatnych informacji, ale również aby ich pomiar nie nastarczał zbyt wielu trudności. Zarządzanie przy wykorzystaniu wskaźników ułatwia ocenę czy podejmowane działania przynoszą założone rezultaty a miasto jest na dobrej drodze do osiągania postawionych celów.  Mierząc swoją efektywność, jakość świadczonych usług czy poziom rozwoju, miasta mogą skorzystać z wypracowanych systemów i metod monitoringu, takich jak choćby ten opisany normą ISO 37120, o którym pisałem tutaj i tutaj. Niezwykle wartościowych informacji dostarczają wskaźniki odniesione przestrzennie do części miasta (np. osiedli, dzielnic czy jednostek planistycznych).

6. Transformacja usług miejskich

Usługi miejskie często są świadczone w sposób sektorowy i w sposób niezintegrowany tj. bez brania pod uwagę wpływu poszczególnych usług na siebie nawzajem, a także ich wpływu na życie mieszkańców. Transformacja usług miejskich musi opierać się więc na:

• holistycznym zdefiniowaniu oczekiwanych rezultatów usług dla mieszkańców
• koordynacji pracy różnych dostawców usług w celu zapewnienia najwyższej jakości usług oraz najwyższej możliwej efektywności ponoszonych nakładów.

Władze miasta pełnią szczególnie kluczową rolę w identyfikowaniu obszarów, gdzie przekształcanie usług miejskich będzie wymagać integracji różnych miejskich systemów.

Kolejnym kluczowym wymaganiem i wyzwaniem dla miasta, które w sposób faktyczny i trwały chce przekształcić się w miasto inteligentne to zdanie sobie sprawy, że smart city to nie zbiór różnych „inteligentnych” projektów (często tylko pilotażowych). Smart City to przede wszystkim filozofia funkcjonowania miasta jako całości. Relatywnie łatwo jest wdrażać jednostkowe, nawet specjalistyczne rozwiązania, ale dzięki nim nasze miasto stanie się  tylko namiastką miasta inteligentnego. Miasto może stać się prawdziwie inteligentne gdy podejmie znaczący wysiłek w celu transformacji najważniejszych i podstawowych usług.

Przy opracowaniu wpisu korzystałem ze standardu BSI PAS 181 oraz BSI PD 8100:2015