Największym potencjałem każdego miasta są jego świadomi, zaangażowani w jego życie i rozwój mieszkańcy. Miasto inteligentne potrafi ten potencjał skutecznie wykorzystywać. Każdy specjalista od smart city Wam to powie 😉
Kluczowe pytania, które w tym miejscu należy postawić brzmią: jak to zrobić? Jak skutecznie angażować mieszkańców? Jak wspólnie z mieszkańcami wdrażać innowacje (te społeczne i technologiczne)? Jak budować współpracę między samorządem, mieszkańcami, organizacjami pozarządowymi, ekspertami, instytucjami naukowymi i biznesem, aby dostarczać wartościowe rozwiązania i usługi miejskie?
Odpowiedzią na te pytania wydaje się być laboratorium innowacji miejskich czyli Urban Lab.
Wielu z Was pewnie w tej chwili zadaje sobie pytanie: a co to takiego? Niech odpowiedzią będzie szeroka definicja Urban Labu wypracowana w Instytucie Rozwoju Miast i Regionów, którego misją jest m.in. wspieranie władz państwowych oraz samorządowych w procesie optymalnego zarządzania miastami, a także szeroko pojętym kształtowaniem przestrzeni oraz rozwojem lokalnym i regionalnym.
Urban lab to instrument (organizacja i przestrzeń fizyczna – biurowa i/lub część miasta wybrana do eksperymentowania zaproponowanych rozwiązań) współpracy władz miejskich z mieszkańcami (w tym w szczególności reprezentowanymi przez NGO, właścicieli nieruchomości czy wspólnoty mieszkaniowe) przedsiębiorstwami (od lokalnych mikroprzedsiębiorstw, po globalne koncerny) oraz podmiotami naukowymi (uczelnie, jednostki naukowo-badawcze, eksperci), mający na celu poprawę jakości życia mieszkańców poprzez innowacyjne rozwiązanie zidentyfikowanych problemów (inicjowanie, testowanie, wdrażanie i ewaluację projektów) oraz wygenerowanie dodatkowej wartości przy wykorzystaniu zasobów miejskich.
Opracowanie: Instytut Rozwoju Miast i Regionów
Zakres działania i przedmiot działań laboratorium miejskiego może być bardzo szeroki i może obejmować np.: otwarte dane miejskie, inkubator innowacji miejskich, smart technologie, innowacje społeczne oraz zarządzanie przestrzenią miasta.
Zgodnie z autorską koncepcją Urban Labu wypracowaną przez Instytut Rozwoju Miast i Regionów jego głównymi komponentami są:
- interesariusze urban labu
- zakresy i sposoby jego działania wraz z ewaluacją
- efekty jego funkcjonowania – wypracowane dobre praktyki.
Jak działa Urban Lab?
We wdrażaniu innowacji miejskich bardzo ważny jest mądry proces mający na celu dobór wdrażanych rozwiązań – zarówno tych technologicznych jak i pozatechnologicznych, tak aby osiągnąć najbardziej dostosowany do potrzeb efekt. Jak wygląda więc proces wdrażania innowacji w Urban Labie?
- Badanie potrzeb użytkowników miasta i mieszkańców
- Opracowanie rozwiązań
- Testowanie wypracowanych rozwiązań
- Wdrażanie rozwiązań w środowisku rzeczywistym
- Ewaluacja rozwiązań i ich ewentualne skalowanie
Kluczowa rola władz miasta
W koncepcji Urban Labu wypracowanej przez IRMiR to na władzach miasta spoczywa odpowiedzialność za stworzenie przestrzeni i organizacji dającej możliwość wykorzystania potencjału obywateli, zarówno samych mieszkańców, jak i przedstawicieli biznesu i nauki.
Nie jest łatwą sztuką zintegrowanie i zachęcenie do współdziałania w jednej przestrzeni (Urban Labu) naukowców, biznesmenów i aktywistów miejskich wraz z organizacjami non-profit. Toteż do osiągnięcia sukcesu poprzez stworzenie synergii tych czterech środowisk w jednym miejscu, potrzeba zaangażowania przedstawicieli urzędu miasta, a w szczególności zespołu urban labu, przy wsparciu urzędników, radnych i decydentów miejskich. Dzięki włączeniu poszczególnych grup interesariuszy miejskich w działalność laboratorium miejskiego, którzy mogą zaoferować zróżnicowane potencjały, powstaje możliwość zbudowania unikalnego miejskiego ekosystemu w postaci urban labu, który będzie stanowić wzorcowy obszar tworzenia, testowania i wdrażania innowacyjnych rozwiązań dla miasta. Wśród działań miasta można również wymienić m.in: zarówno zachęcenia interesariuszy do korzystania z nowoczesnych technologii (np. poprzez projekty edukacyjne np. dla osób wykluczonych cyfrowo), jak również umożliwienia im tworzenia własnych rozwiązań technologicznych i społecznych (np. w oparciu o udostępniane miejskie dane publiczne).
Bartosz Piziak, kierownik projektu „Urban Lab jako pilotażowe narzędzie poprawy jakości życia mieszkańców miast zgodnie z ideą smart city”.
DLACZEGO WŁĄCZENIE RÓŻNYCH GRUP INTERESARIUSZY W DZIAŁANIA JEST TAKIE WAŻNE? JAKĄ WARTOŚĆ MIEJSKIEGO LABORATORIUM DAJĄ?
| Mieszkańcy |
Władze miasta (sektor publiczny) |
Instytucje naukowe |
Biznes (sektor prywatny) |
| Uczestniczenie we współdecydowaniu o kierunkach zmian w mieście – partycypacja obywatelska | Udostępnienie zasobów miasta w postaci np. zbiorów danych miejskich, nieruchomości, budżetu czy pracy urzędników | Możliwość aplikacji wyników badań naukowych na potrzeby projektów miejskich realizowanych w urban labie | Zaangażowanie w ramach działań związanych ze społeczną odpowiedzialnością biznesu (CSR) |
| Budowanie wspólnot lokalnych i aktywizowanie różnych środowisk miejskich | Dotarcie do szerokiej grupy potencjalnych użytkowników oraz promocja działalności urban labu | Wsparcie merytoryczne przy realizowaniu projektów, przygotowywaniu raportów czy ewaluacji działalności | Mentoring i biznesowe wsparcie merytoryczne osób zaangażowanych w działania urban labu |
| Nowatorskie pomysły mogące wspomóc rozwiązanie zdiagnozowanych problemów miejskich | Zaangażowanie urzędników do projektów realizowanych w urban labie i wykorzystanie ich wiedzy eksperckiej | Dostęp do ekspertów, aktywnych studentów, zaplecza naukowego przy np. opracowywaniu lub testowaniu rozwiązań | Wparcie finansowe działalności urban labu (np. sponsoring wydarzeń, inkubacji i komercjalizacji pomysłów) |
Opracowanie: Instytut Rozwoju Miast i Regionów
Polskie miasta mają już doświadczenia związane z Urban Labami m.in. dzięki projektowi „Urban Lab jako pilotażowe narzędzie poprawy jakości życia mieszkańców miast zgodnie z ideą smart city” realizowanemu przez Instytut Rozwoju Miast i Regionów. Projekt jest finansowany przez Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej ze środków Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna na lata 2014-2020. W ramach całego projektu miasta Gdynia oraz Rzeszów przez wsparciu merytorycznym IRMiR oraz finansowym MFiPR uruchomiły urban laby, które już aktywnie działają dla rozwoju tych społeczności miejskich.
Więcej o ich działalności w kolejnym wpisie. Już teraz możecie sprawdzić jak działają te urban laby na ich facebookowych fanpage’ach oraz galerii poniżej:
Więcej o projekcie realizowanym przez IRMiR na
Artykuł powstał we współpracy z Instytutem Rozwoju Miast i Regionów.
