Miasta danymi stoją
Miasta codziennie tworzą, pozyskują i wykorzystują ogromne ilości danych. Planowanie i wdrażanie strategii rozwoju miasta, podejmowanie decyzji strategicznych i administracyjnych, optymalizacja usług komunalnych czy zapewnienie skutecznego przepływu informacji między jednostkami organizacyjnymi to tylko kilka kluczowych obszarów, w których wymagane jest umiejętne posługiwanie się danymi. Znaczenie narzędzi i umiejętności ich efektywnej analizy i zastosowań we wsparciu realizacji zadań miast znacząco rośnie z roku na rok. Co więcej rośnie zapotrzebowanie na dostęp do danych miejskich ze strony społecznej, akademickiej i biznesowej. Dane miejskie mają ogromny potencjał do ich ponownego wykorzystywania np. tworząc nowe aplikacje.
O ile jeszcze kilka lat temu mogliśmy mówić o tym, że istnieją znaczące luki w dostępności do danych cyfrowych, o tyle obecnie częściej mamy do czynienia z nadmiarem danych, trudnościami w ich integracji i interpretacji. Mimo coraz większej dostępności systemów i narzędzi informatycznych występują problemy z ich wykorzystaniem w zintegrowanym zarządzaniu miastami. W związku z tym miasta wdrażają coraz ciekawsze rozwiązania pozwalające nie tylko na wykorzystanie danych w procesach decyzyjnych (np. w obszarze gospodarki przestrzennej, zarządzania infrastrukturą czy mobilnością), ale również na udostępnianie danych i informacji mieszkańcom.
Doświadczenia miasta Kielce
Jednym z polskich miast, które już kilkanaście lat temu dostrzegło możliwości płynące z zarządzania wykorzystującego analizę danych są Kielce. W 2009 roku uruchomiono Miejski System Informacji Przestrzennej, który kompleksowo wspierał proces inwestycyjny od planowania przestrzennego, przez aspekty środowiskowe, aż po decyzje architektoniczno-budowlane. Od tego momentu w trakcie obsługi spraw administracyjnych tworzone są „przy okazji” bazy danych, które mogą służyć dalszym analizom np. monitoringowi ruchu inwestycyjnego, presji inwestycyjnej na obszary o wysokich wartościach przyrodniczych. Jednocześnie specjaliści w Urzędzie Miasta mają dostęp do stale aktualizowanych danych m.in. ortofotomap lotniczych, skaningu laserowego czy modeli 3D, zintegrowanych rejestrów prowadzonych przez wiele różnych jednostek. System umożliwił uszczelnienie poboru podatków lokalnych, uszczelnienie systemu zarządzania lokalami komunalnymi czy też wdrożenie systemu zarządzania odpadami. MSIP to nie tylko narzędzia. To przede wszystkim wsparcie, optymalizacja i transformacja cyfrowa procesów. Znacząca część danych została udostępniona publicznie przez portal 4D Kielce (https://4d.kielce.eu) oraz geoportal miejski (Geoportal Kielce https://gis.kielce.eu) czyli interaktywną mapę, na której publikowane są aktualne informacje dot. np. planów zagospodarowania przestrzennego, działek geodezyjnych czy ochrony środowiska. Kolejnym etapem rozwoju systemu było wdrożenie portalu Idea Kielce, który stanowi platformę współpracy pomiędzy władzami samorządowymi a społecznością miasta. Z jednej strony portal umożliwia prowadzenie konsultacji społecznych czy budżetu obywatelskiego, a z drugiej podnosi świadomość mieszkańców miasta o idei miasta inteligentnego, zapewnia dostęp do wiarygodnych informacji o mieście (informacje przestrzenne, jakość powietrza, aktywność społeczna) oraz informuje o realizowanych przez miasto przedsięwzięciach smart city.
Rysunek 1 Interaktywny model 3D miasta dostępny w serwisie Kielce 4D
Rysunek 2 Kielecki Geoportal udostępnia dane przydatne dla inwestorów
NOWE ROZWIĄZANIA DATA-DRIVEN
Dostrzegając dynamicznie rosnący potencjał zastosowań danych miejskich w zarządzaniu miastem i partycypacji społecznej miasto Kielce postanowiło zrobić krok dalej. W ramach konkursu „HUMAN SMART CITIES. Inteligentne miasta współtworzone przez mieszkańców” organizowanym przez Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej i współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, stolica województwa świętokrzyskiego, wspólnie z Politechniką Świętokrzyską oraz Uniwersytetem Jana Kochanowskiego realizuje projekt „System monitorowania efektywności miasta inteligentnego w ramach audytu miejskiego”. Jego celem jest m.in. zwiększenie współudziału mieszkańców w zarządzaniu, utworzenie procedur inteligentnego zarządzania miastem w zakresie pozyskania aktualnych i wiarygodnych danych i analiz jakości życia w mieście oraz udostępnienie ich w celu wykorzystania w tworzeniu nowych wartości publicznych i usług miejskich.
W ramach projektu opracowano m.in. uniwersalny model danych dla polskich miast, uwzględniający różne dziedziny ich funkcjonowania, w oparciu o zidentyfikowane i zinwentaryzowane źródła danych. Opracowano także metodykę audytu miejskiego czyli analiz umożliwiających monitorowanie stanu rozwoju miasta. Jednocześnie Kielce wdrożą m.in.: system klasy business intelligence, dzięki któremu będzie możliwe graficzne przedstawienie kluczowych wskaźników monitorowania miasta (na wykresach, mapach i interaktywnych infografikach) oraz udostępnienie otwartych danych. Powstanie również aplikacja mobilna umożliwiająca dokonywanie przez mieszkańców zgłoszeń np. na temat awarii czy barier architektonicznych.
To jednak nie wszystko. Co bardzo ważne, poza opracowaniami i narzędziami IT, miasto angażuje mieszkańców i prowadzi działania edukacyjne, które mają na celu pokazanie jak można wykorzystywać dane miejskie oraz dzięki ich wykorzystaniu angażować się w życie miasta. Miasto organizuje zajęcia dla studentów, lekcje dla uczniów, a także warsztaty dla nauczycieli. Ważnym elementem tych działań są konkursy w formule hackathonów i datathonów miejskich, które cieszą się dużym zainteresowaniem. Podczas nich młodzi ludzie zwracają uwagę na istotne wyzwania, które stoją przed Kielcami i innymi polskimi miastami jak np. zrównoważona mobilność czy zielona infrastruktura. Projekt zostanie ukończony w 2022 roku.
Rysunek 3 Część pracy konkursowej „Nowe rowerowe Kielce” (I miejsce podczas I edycji Datathonu)
Kielce rozpoczęły swoją przygodę z danymi wdrażając Miejski System Informacji Przestrzennej jako narzędzie zarządzania zrównoważonym rozwojem. Obecnie z systemu na co dzień aktywnie korzysta ponad 500 użytkowników, a system wspiera ponad 150 procedur administracyjnych. System ten nie tylko usprawnia pracę, ale pozwala również oszczędzać znaczące środki finansowe. Warto podkreślić, że projekt ten został wyróżniony w 2012 roku podczas najważniejszych na świecie targów miast inteligentnych – Smart City Expo World Congress w Barcelonie. Realizowany obecnie projekt w ramach konkursu Human Smart City pozwala wykorzystać nasze dotychczasowe doświadczenia, również te z wdrożenia normy ISO 37120, ale ukierunkowany jest na upowszechnienie danych miejskich oraz ich analiz zarówno wśród mieszkańców jak również wśród zarządzających. Niebawem uruchomimy aplikację dla mieszkańców, a następnie znane w większych firmach pulpity menadżerskie (ang. Management dashboard), które pozwolą na szybki dostęp do aktualnych danych o kluczowych obszarach funkcjonowania miasta.