AUTOR: MMC CONFERENCES / SMART CITY FORUM
Open data to określenie dla danych dostępnych publicznie oraz całkowicie bezpłatnie. Każdy może uzyskać do nich dostęp i korzystać z nich bez jakichkolwiek ograniczeń. Open data ma ogromny potencjał dla rozwoju Smart City, czyli tzw. inteligentnych miast. W poniższym artykule wyjaśniamy, w jaki sposób otwarte dane mogą być wykorzystywane w celu rozwijania usług publicznych oferowanych przez miasta.
● Open data to dane, które są dostępne publicznie, bezpłatnie i bez żadnych ograniczeń dla wszystkich zainteresowanych osób.
● Analiza danych miejskich może posłużyć do poprawy komfortu życia tysięcy mieszkańców.
● Na bazie otwartych danych władze miasta mogą tworzyć rozmaite aplikacje i usługi ułatwiające życie, np. zawierające informacje na temat opóźnień w komunikacji miejskiej, natężenia ruchu drogowego, czystości powietrza itd.
● W kontekście przetwarzania danych bardzo ważna jest dbałość o ich bezpieczeństwo.
● Smart City Forum jest największym w Polsce kongresem poświęconym funkcjonowaniu i rozwojowi inteligentnych miast, które stawiają na wykorzystywanie otwartych danych na szeroką skalę w celu zwiększenia komfortu życia mieszkańców.
Open data, czyli otwarte dane
Open data, czyli otwarte dane, to dane dostępne dla wszystkich zainteresowanych osób bezpłatnie oraz bez żadnych ograniczeń. Są one tworzone przez rozmaite instytucje publiczne lub na ich zlecenie. Otwarte dane są w sposób bezpośredni związane z nowoczesnym zarządzaniem miastem, w którym informacje są ogólnodostępne, a transparentność jest jednym z priorytetów.
Mogą to być dane o bardzo zróżnicowanym charakterze, takie jak informacje o infrastrukturze, finansach publicznych, wynikach badań naukowych, informacje geograficzne czy dane dotyczące zdrowia publicznego. Open data może być przez miejskie jednostki wykorzystywane na mnóstwo różnych sposobów.
Cel, jaki przyświeca idei Open data, to wzrost przejrzystości i demokratyzacji w obiegu informacji. Dodatkowo sprawne i efektywne wdrożenie tej koncepcji w życie pozwala na wykorzystanie rozmaitych danych w innowacyjny sposób. Dane są dziś uważane za jeden z najcenniejszych zasobów. To właśnie dzięki nim można zarabiać, odkrywając ciekawe zjawiska i zależności lub oferując usługi na jeszcze wyższym poziomie. Sektor prywatny korzysta z danych na bardzo szeroką skalę, zaś współpraca pomiędzy biznesem a jednostkami samorządu terytorialnego może zaowocować poprawą komfortu życia tysięcy mieszkańców.
Dane mogą posłużyć miastom np. do tworzenia aplikacji mobilnych ułatwiających poruszanie się po mieście, zwiększających bezpieczeństwo czy poprawiających jakość życia. Z roku na rok coraz więcej polskich miast inwestuje w rozwój usług opartych na otwartych danych właśnie w taki sposób.
Jakie wyzwania stoją przed koncepcją Smart City?
Używając określenia „smart city” spotykamy zazwyczaj podstawową kwestię dotyczącą tego jak je rozumieć. Bez wdawania się definicyjne niuanse, można stwierdzić, że w Krakowie cechy „inteligentnego miasta” obejmują znacznie szerszy obszar niż nowoczesne technologie: są to wszystkie działania miasta, które służą podniesienia jakości życia mieszkańców poprzez INTELIGENTNE wykorzystanie własnych zasobów i możliwości. W takim ujęciu technologia pozostaje jedynie narzędziem do efektywnego zaspokajania potrzeb. Jednak ze względu na bardzo dynamiczny rozwój jej możliwości, jak np. internet rzeczy, sztuczna inteligencja czy korzystanie z otwartych danych, należy brać pod uwagę ich znaczący wpływ na zarządzanie miastem. Z drugiej strony, koncepcji „smart city” dotyczą również tak kluczowe sprawy jak bezpieczeństwo cyfrowe czy poszanowanie dla wolności i prywatności mieszkańców – wydaje się, że to mogą być najpoważniejsze wyzwania na przyszłość.
Analiza danych miejskich – do czego może być wykorzystywana?
Analiza danych miejskich może być prowadzona na wiele sposobów i wykorzystywana w różnych celach. Jeśli zostanie zrealizowana w sposób prawidłowy, będzie stanowiła cenne źródło informacji dla władz miasta, mieszkańców, a także biznesu.
Dane miejskie mogą stanowić cenne źródło informacji na temat obszarów miasta, które najpilniej potrzebują inwestycji w infrastrukturę. Bazując na analizie, można określić potrzeby mieszkaniowe, edukacyjne itd.
Obecnie instytucje miejskie coraz częściej dysponują też danymi na temat ruchu drogowego, opóźnień w środkach transportu publicznego czy poziomu zatłoczenia dróg. Na podstawie tych danych odpowiednie instytucje mogą podejmować działania ukierunkowane na poprawę częstotliwości kursowania poszczególnych linii autobusowych czy tramwajowych, optymalizację tras czy wprowadzanie zmian w organizacji ruchu na poszczególnych ulicach.
Open data służy też do identyfikacji obszarów miasta, w których niezbędne jest podjęcie szybkich działań naprawczych, np. z powodu niskiego poziomu bezpieczeństwa, złej jakości powietrza bądź zbyt małej dostępności usług publicznych. Mając dostęp do wszystkich tych informacji, władze miasta mogą podejmować konkretne działania ukierunkowane na poprawę jakości życia mieszkańców.
Poprzez analizę danych można też dążyć do zwiększenia bezpieczeństwa publicznego. Analizując liczbę przestępstw czy wypadków drogowych, można zaprojektować systemy monitoringu i zamontować je w miejscach, w których najczęściej dochodzi do niebezpiecznych sytuacji. Dzięki temu odpowiednie jednostki będą w stanie szybko reagować, gdyby wystąpiła taka konieczność.
Coraz częściej mówi się też o konieczności monitorowania jakości powietrza, zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym. Obecnie coraz więcej polskich miast inwestuje w analizę jakości powietrza oraz oddaje w ręce mieszkańców specjalne aplikacje, dzięki którym można o dowolnej porze dnia sprawdzić wszystkie ważne informacje na ten temat.
Jakie są największe trudności w budowaniu strategii Smart City?
Każda dobra strategia wymaga dobrego zdiagnozowania sytuacji. W wypadku planowania długoterminowego rozwoju „smart city” problematyczne może okazać się zarówno zinwentaryzowanie zasobów, jak i wskazanie przybliżonych kierunków rozwoju. Podstawową przyczyną jest bardzo dynamiczny rozwój technologiczny, któremu często nie towarzyszy odpowiedni poziom kompetencji cyfrowych użytkowników (ciągła i systemowa edukacja jest niezbędna, zresztą nie tylko w tej sferze), a innym, istotnym czynnikiem jest toczący się proces wielu głębokich zmian w globalnej gospodarce i polityce, który ostatnio bardzo przyspieszył – szczególnie za sprawą pandemii i wojny. Sprawy szeroko rozumianego bezpieczeństwa czy zmian demograficznych i kulturowych już teraz wyraźnie odciskają się na wielu strategiach, tym bardziej więc musza dotyczyć „smart city”.
Tworzenie nowych usług i aplikacji na podstawie danych – przykłady z polskich miast
Przykładem wykorzystania Open data w praktyce jest aplikacja iMPK stworzona przez miasto Wrocław. Jej użytkownicy mogą sprawdzić położenie wszystkich pojazdów komunikacyjnych na terenie miasta, co stanowi ogromne ułatwienie w godzinach szczytu, gdy często dochodzi do opóźnień. Stolica Dolnego Śląska oddała tę aplikację w ręce mieszkańców już w 2013 roku, jako pierwsze duże miasto w Polsce. Oprócz danych o położeniu autobusów i tramwajów aplikacja zawiera aktualną informację przystankową, dotyczącą zarówno rozkładów jazdy, jak i bieżącego przyjazdu/odjazdu pojazdów oraz możliwości przesiadek.
Z kolei miasto Bydgoszcz zaproponowało swoim mieszkańcom dedykowaną stronę its.bydgoszcz.pl, będącą wizytówką programu „Inteligentne Systemy Transportowe”. Za jej pośrednictwem można sprawdzać natężenie ruchu drogowego na poszczególnych ulicach, a także liczbę dostępnych miejsc w strefie płatnego parkowania. Oprócz tego użytkownicy mogą również sprawdzać rzeczywiste odjazdy autobusów i tramwajów z poszczególnych przystanków na terenie całego miasta.
Przykładem nowej usługi opartej na danych są systemy rowerów miejskich, które są dostępne w coraz większej liczbie miast. Pozwalają one na wypożyczanie rowerów z poziomu aplikacji mobilnej i poruszanie się nimi zgodnie z określonym cennikiem. Każdy z użytkowników na ekranie swojego smartfona może sprawdzić liczbę dostępnych jednośladów na poszczególnych stacjach, a także cennik.
W kontekście jakości powietrza wiele miast podejmuje szereg działań, by zapewnić swoim mieszkańcom rzetelne i aktualne informacje na ten temat. Przykładowo: Kraków informuje o stanie jakości powietrza na swojej stronie internetowej krakow.pl, we Wrocławiu informacje te są dostępne nawet na tablicach elektronicznych prezentujących rozkład jazdy pojazdów komunikacji miejskiej.
Z kolei miasto Gdańsk zaprojektowało stronę internetową kapieliskagdansk.pl, na której w sezonie letnim prezentowane są informacje na temat temperatury wody na poszczególnych kąpieliskach, a także o zakazie kąpieli, np. z powodu zakwitu sinic lub występowania zjawisk fal wstecznych. Jest to przydatne narzędzie zarówno dla mieszkańców jak i przybywających do stolicy województwa pomorskiego turystów.
Polskie miasta stawiają na udostępnianie danych
Open data to jeden z fundamentów miast przyszłości. Udostępnianie danych mieszkańcom niesie za sobą szereg korzyści, ponieważ dzięki temu zyskują oni wiele cennych informacji, a komfort życia w danej miejscowości znacząco wzrasta.
Zapewnienie dostępu do aplikacji i usług opartych na otwartych danych jest bardzo istotne przede wszystkim dla największych polskich miast skupionych wokół projektu Smart City. Smart City Forum to największy w Polsce kongres, który poświęcony jest funkcjonowaniu i rozwojowi inteligentnych miast. Organizowane wydarzenie jest reakcją na globalną transformację, która dotyczy budowy oraz funkcjonowania miast i regionów.
Kongres gromadzi decydentów na poziomie krajowym, administrację samorządową oraz ekspertów z różnych branż, takich jak transport, budownictwo, bezpieczeństwo, energetyka, zarządzanie danymi czy usługi publiczne. Dzięki temu Smart City Forum jest najważniejszą inicjatywą w Polsce poświęconą inteligentnym miastom w takiej skali i z takim zapleczem merytorycznym. Podczas wydarzenia prezentowane są innowacyjne rozwiązania, które sprawdzają się w Polsce, a także w miastach takich jak Barcelona, Singapur, Toronto czy Londyn.
Jakie są największe sukcesy polskich miast w kontekście tworzenia nowych usługi aplikacji na podstawie danych?
W wypadku Krakowa można mówić o licznych już wdrożonych aplikacjach, ale i wspomnieć o wielu w fazie opracowywania. Przykładami chętnie wykorzystywanych narzędzi są m.in.:
„Karta Krakowska” i mobilna wersja tej aplikacji: użytkownikami są osoby mieszkające w Krakowie i płacące tu podatki od osób fizycznych, korzystające z systemu zniżek i preferencji w obszarze komunikacji miejskiej, kultury oraz sportu.
„Kiedy Wywóz” – aplikacja umożliwiająca przeglądanie harmonogramu wywozu odpadów komunalnych i zgłaszanie miejsc występowania tzw. „”dzikich wysypisk””. Zawiera ona ponadto spis stałych punktów selektywnej zbiórki odpadów (PSZOK) i innych lokalizacji, w których możliwe jest pozostawienie odpadów.
„Wirtualny Urzędnik” – aplikacja miejskiego Punktu Obsługi Przedsiębiorcy pozwalająca na intuicyjne wyszukiwanie informacji z zakresu obsługi przedsiębiorcy oraz miejskich procedur dotyczących przedsiębiorców. Jej zaletą jest łatwość i szybkość w dotarciu do poszukiwanych informacji, dostępność usługi 24/7 oraz angielska i ukraińska wersja językowa.
Bezpieczeństwo i etyka wykorzystywania danych
Zarówno polskie, jak i europejskie przepisy nakładają na miasta przetwarzające dane szereg wymogów. Muszą one przede wszystkim zadbać o bezpieczeństwo danych, a także zwracać uwagę na kwestie etyczne. Ochrona prywatności w świetle RODO i innych przepisów jest szczególnie istotna.
Miasta muszą inwestować w cyberbezpieczeństwo, aby nie dopuścić do tego, by wrażliwe informacje dostały się w niepowołane ręce. Należy również dokładnie określić cel, dla którego wykorzystuje się dane osobowe, a także zapytać o zgodę na ich przetwarzanie. Ważne jest również, aby zapewnić użytkownikom możliwość wglądu do swoich danych, ich korekty i usunięcia.
SMART CITY FORUM
O tym wszystkim będziemy rozmawiać podczas XVI SMART CITY FORUM, które obędzie się 31 maja – 1 czerwca 2023 we Wrocławiu!
