PODSUMOWANIE II EDYCJI KONFERENCJI „MIASTA PRZYSZŁOŚCI”

11 kwietnia 2019 roku w Centrum Nauki Kopernik w Warszawie odbyła się II edycja konferencji „Miasta przyszłości” zorganizowana przez firmę Sweco. Wydarzenie, podobnie jak w ubiegłym roku miało, charakter przede wszystkim edukacyjny, a główną ideą było pokazanie inspirujących rozwiązań i pomysłów, pozwalających na tworzenie i rozwój miast przyszłości. Ciekawie dobrana tematyka wykładów spotkała się z bardzo dużym zainteresowaniem uczestników. Konferencję odwiedziło blisko 250 osób z różnych środowisk: architektów, urbanistów, projektantów, deweloperów,  przedstawicieli samorządów oraz organizacji pozarządowych.

Konferencję otworzył Marcin Gawroński, Dyrektor Działu Budownictwa Ekologicznego w Sweco, który podkreślił intencje organizatorów skoncentrowane wokół promowania proekologicznych rozwiązań i myślenia o potrzebach przyszłych pokoleń. Moderatorem wydarzenia była Izabela Żylińska, wydawca i redaktor naczelna magazynu specjalistycznego „Smart Grids Polska” oraz portali www.InteligentneMiastaiRegiony.pl i www.Smart-Grids.pl.

Ciekawe przykłady rozwiązań dla miast przyszłości

Część merytoryczną rozpoczęła Anna Hessle, dyrektor i architekt w Sweco Sweden. Podzieliła się szwedzkimi doświadczeniami jako przykładami najlepszych praktyk związanych ze zrównoważonym podejściem do projektowania miast przyszłości. Szwecja od lat 80. konsekwentnie obniża poziomy emisji CO2 i zwiększa poziomy wykorzystania odpadów, a Sztokholm został pierwszą Zieloną Stolicą Europy w 2010 roku. Główną częścią prezentacji było studium przypadku odbudowanej, poprzemysłowej dzielnicy Hammarby Sjöstad, samowystarczalnej, promującej gospodarkę o obiegu zamkniętym, jednej z najbardziej zrównoważonych dzielnic na świecie. Najciekawsze rozwiązania to m.in. autobusy i promy zasilane biogazem, 19% powierzchni biologicznie czynnej, produkcja potrzebnej energii (ogrzewanie i chłodzenie sieciowe) pochodząca w 50% z odpadów generowanych przez mieszkańców czy próżniowy system transportu odpadów. Na podstawie tej realizacji powstał przewodnik, zbiór 12 Międzynarodowy Zielonych Praktyk, na podstawie których mogą być projektowane inne miasta czy dzielnice na całym świecie (wg tych zasad powstają m.in. Colombo Port City na Sri Lance czy Hammarby in Yantai w Chinach). Hammarby Sjöstad w Sztokholmie odwiedza około 4000 międzynarodowych delegacji rocznie, a edukacyjne wartości tego założenia są rozpowszechniane w Centrum Informacji Środowiskowej oraz poprzez Hammarby 2.0 – Urban Living Lab [więcej informacji o projekcie Hammarby Sjöstad].

O rozwiązywaniu złożonych miejskich problemów, m.in. o procesach partycypacyjnych i masterplanach, opowiedziała Monika Arczyńska, która wraz z Łukaszem Pancewiczem prowadzi pracownię konsultingowo-projektową A2P2. Na przykładzie osiedli Warszawy (Żerań i Stare Świdry) został przedstawiony zeszłoroczny pilotażowy proces konsultacyjny, którego celem jest stworzenie zrównoważonych, wielofunkcyjnych osiedli zapewniających wysoką jakość życia poprzez zaprojektowanie w pełni wystarczalnych przestrzeni dla mieszkańców – z bliskim dostępem do zieleni, miejscami pracy, usługami oraz edukacją. Ukazane w prezentacji innowacyjne podejście, gdzie projektanci wspólnie z interesariuszami wypracowują strategię wdrażania zrównoważonych rozwiązań na podstawie stworzonych makiet osiedli oraz konsultacji z socjologami to naszym zdaniem przyszłość projektowania.

Trzecim prelegentem była Martyna Obarska, wicenaczelna pisma „Magazyn Miasta” oraz antropolożka miasta. W swojej prezentacji opowiadała o możliwościach odzyskiwania funkcjonalności opuszczonych budynków. Za przykład podawała budowle znajdujące się w zarówno w Europie Zachodniej, jak i Środkowo-Wschodniej.  Wspomniany został także De Ceuvel w Amsterdamie, gdzie wykorzystując nieużywane stare barki wodne, zgodnie z ideami zero waste i gospodarki obiegu zamkniętego, stworzono wartościowe miejsce dla mieszkańców. Pozytywne przesłanie jest takie, że trend odzyskiwania budynków staje się coraz bardziej popularny i pożądany w całej Europie.

 Naturalny kapitał miast

 Izabela Małachowska-Coqui, doświadczona architekt krajobrazu, przybliżyła słuchaczom garść pojęć związanych z „błękitno-zieloną“  infrastrukturą. Prelegentka przedstawiła inspirujące przykłady zagospodarowania zieleni i wód opadowych w tym m.in. na terenie Centrum Nauki Kopernik w Warszawie, gdzie uczestnicy w przerwach konferencji mogli przyjrzeć się omawianym rozwiązaniom.  Szczególne zainteresowanie wzbudził projekt ogrodów deszczowych na dziedzińcach Instytutu Fizyki Uniwersytetu Humboldt’a w Berlinie, gdzie zastosowano zielone elewacje i analizowano różne rozwiązania  gospodarowania wód oraz komfortu termicznego w budynku.

Temat ekourbanizmu poruszył Luke Engleback, brytyjski architekt krajobrazu i ekourbanista. Wskazał on na istotną rolę naturalnego kapitału i usług ekosystemów w kształtowaniu miast przyszłości. Cytując Darwina, zwrócił uwagę na fakt, że „Gatunkiem, który przetrwa, nie jest ani ten najsilniejszy, ani najinteligentniejszy. Przetrwa ten, który potrafi się zmieniać…”. Obecnie wyzwaniem jest zarówno dostosowanie się do zmian klimatycznych i łagodzenie ich skutków,
jak również powstrzymanie masowej utraty różnorodności biologicznej. Engleback podkreślił w swojej prezentacji rolę bioróżnorodności i biofilii jako kluczowego elementu w projektowaniu miejskim
i przedstawił ciekawe rozwiązania projektowe jak i również przykłady inicjatyw miejskich tj. ogrody społeczne. Ekourbanistyka, poza zwiększeniem zdolności adaptacyjnych miast, uwzględnia również wrodzony związek człowieka z naturą i biofilię, które mają pozytywne oddziaływanie na zdrowie mieszkańców i kształtowanie zdrowych relacji społecznych.

Energetyczna i technologiczna wizja przyszłości

Koncepcję miejskich klastrów energii w swoim wystąpieniu przedstawił Marek Kolasiński, z-ca Dyrektora ds. Infrastruktury Technicznej w Wydziale Gospodarki Komunalnej Miasta Poznania.
Na przykładach kilku polskich miast, w tym Poznania, omówił możliwości zagospodarowania lokalnych źródeł energii (np. biogazu ze składowiska odpadów, ciepła odpadowego z oczyszczalni ścieków) w celu wytwarzania oraz dostarczania energii do budynków i całych osiedli. W niedalekiej przyszłości klastry energii mają stanowić doskonałe narzędzie do wykorzystania energetycznego potencjału miast
i zyskania większej niezależności od paliw kopalnych.

Z kolei prezentacja Sørena Zebitz Nielsena, GIS & Smart City Consultant ze Sweco Denmark, była podsumowaniem wielu działań z zakresu wykorzystania szeroko pojętej technologii GIS w budowaniu inteligentnych systemów wspomagania podejmowania decyzji w miastach. Kluczowym elementem
w tym procesie jest wykorzystanie autorskich rozwiązań programistycznych, które ‘szyte są’ na miarę potrzeb klienta. Poszczególne aplikacje wspierają decydentów z wielu branż funkcjonujących w tkance miejskiej, takich jak: gospodarka odpadami, planowanie przestrzenne, zarządzanie zielenią, ruch uliczny a nawet kontrola występowania gryzoni w przestrzeni publicznej. Nielsen podkreśli, że bardzo istotne, w dobie dzisiejszych trendów na rynku, jest budowanie oprogramowania w standardzie open source. Wspomniał również o innych ważnych elementach idei ‘smart’: Internet Rzeczy (IoT), digitalizacja, wizualizacje kartograficzne w czasie rzeczywistym czy wykorzystanie dronów.

Pozostając w tematyce cyfryzacji, Peter Maitland, dyrektor w Burlington Real Estate, FRICS, zaprezentował ogólne spojrzenie na popularne ostatnio zagadnienia big data, smart cities
i inteligentnych budynków. Organizacja RICS (Royal Institution of Chartered Surveyors) jako wiodąca światowa instytucja skupiająca profesjonalistów z obszaru nieruchomości i infrastruktury przeprowadziła ankiety nt. wpływu digitalizacji na organizacje i kierunki rozwoju tych obszarów. Badania potwierdzają rosnące zainteresowanie wdrażaniem nowych technologii w działalności przedsiębiorstw (np. BIM, drony), przed czym nie ma już praktycznie odwrotu, ale też wskazują
na pewne niedogodności czy ograniczenia (jak np. zagrożona swoboda i wolność obywateli).

Ostatnim prelegentem był Marcin Popkiewicz, analityk megatrendów oraz autor bestsellerów „Świat na rozdrożu”, „Rewolucja energetyczna. Ale po co?” i „Nauka o klimacie”. W swojej żywiołowej prezentacji przedstawił czynniki wpływające na zmiany klimatyczne obecnie zachodzące na świecie oraz ich konsekwencje dla całej ludzkości. Wskazał także rozwiązania, które pozwoliłyby spowolnić globalne ocieplenie i wezwał do działania poprzez wprowadzanie zmian nie tylko na poziomie systemowym, ale także w wymiarze osobistym. Na koniec Popkiewicz przeprowadził konkurs, w którym troje uczestników wygrało książki „Nauka o klimacie” z dedykacjami autora.

 Warsztaty o pszczołach i mieście bez barier

Na koniec konferencji, po wystąpieniu wszystkich prelegentów, odbyły się również dwa warsztaty. Kamil Baj, reprezentujący Pszczelarium, na swoim stoisku zaprezentował ul wraz z jego mieszkańcami. Opowiedział o tym, jak wygląda prowadzenie uli w mieście. Przekonywał, że pasieki miejskie z uwagi na różnorodność roślin w parkach i ogrodach miejskich, zapewniają pszczołom dużą ilość dobrej jakości nektaru, z którego później powstaje miód. Dodatkowo podkreślił, że miód miejski nie zawiera szkodliwych substancji oraz jest wolny od pestycydów.

 Kamil Kowalski z Fundacji Integracja dzielił się z uczestnikami wiedzą na temat projektowania miast i budynków z poszanowaniem wszystkich użytkowników. Zobrazował zakres możliwości poruszania się na wózku inwalidzkim oraz wskazał elementy przestrzeni, które mogą stać się potencjalnymi barierami dla takich osób. Podczas warsztatów przedstawiciel Fundacji Integracja przedstawił obszary, które są szczególnie kłopotliwe dla osób z niepełnosprawnością oraz omówił, jak wprowadzenie drobnych zmian w przestrzeniach miejskich może poprawić komfort podczas codziennych aktywności.

Konferencja promowała ideę zero waste

Z uwagi na to, że organizatorzy starają się stosować w życiu zasady zero waste postanowili do tego samego zachęcić uczestników konferencji. Zamiast tradycyjnych gadżetów konferencyjnych goście otrzymali specjalny lniany woreczek na pieczywo, który ma pomóc w ograniczaniu plastikowych
i papierowych śmieci, które normalnie powstają przy kupowaniu pieczywa. Ilość materiałów drukowanych również była ograniczona do niezbędnego minimum (program i dwie broszury). Pozostałe materiały konferencyjne były dostępne dla uczestników na specjalnych stojakach. Oryginalnym pomysłem był również prezent dla uczestników w postaci kodu na ebooka na jedną książkę spośród siedmiu o tematyce miejskiej (m.in. „Miasta szczęśliwe” Charlesa Montgomery’ego, „Walka o ulice” autorstwa Janette Sadik-Khan czy s Pauliny Wilk).

Podczas konferencji ograniczono (praktycznie) do zera ilość jednorazowych sztućców, talerzy, słomek, butelek ani kubków. Dania i przekąski były serwowane na porcelanowej zastawie a w użyciu
były metalowe sztućce. Z kolei napoje były dostępne dla wszystkich w szklanych karafkach. Dodatkowo prowadzony był także recykling identyfikatorów. Uczestnicy po skończonej konferencji wrzucali je
do specjalnie oznaczonego pudełka przy szatni. Dzięki temu odzyskane zostaną zapinki
do identyfikatorów, a papier ostatecznie trafi do odpowiedniego pojemnika na segregację odpadów.

 Konferencja „Miasta przyszłości” była neutralna dla klimatu

Zgodnie z zapowiedziami organizatorzy zadbali o to, aby zminimalizować ślad węglowy związany
z organizacją konferencji. W tym celu m.in. zachęcali uczestników do skorzystania z niskoemisyjnych środków transportu. Udało się to, ponieważ ponad 70% z nich dotarło do Centrum Nauki Kopernik pociągami lub komunikacja miejską. Ponadto w lunchowym menu były dania wegetariańskie
i wegańskie, a z mięsnych potraw do wyboru był tylko indyk oraz dorsz ze zrównoważonych połowów.

W celu całkowitej kompensacji emisji CO2 związanych z konferencją organizatorzy posadzili sześć drzew na terenie jednego z poznańskich przedszkoli. Dodatkowo, aby konferencja była neutralna
dla klimatu już w momencie jej trwania, organizatorzy skorzystali z możliwości tzw. carbon offsettingu. W tym celu zakupili odpowiednią ilość specjalnych jednostek redukcyjnych stanowiących ekwiwalent śladu węglowego konferencji równego 6 tonom CO2. Dzięki temu wsparcie finansowe uzyskał projekt “Improved Cook Stove Project 1, Nkhata Bay District, Malawi” realizowany na terenie Malawi w Afryce, który dotyczy zamiany tradycyjnych otwartych palenisk domowych na bardziej efektywne i bezpieczne w stosowaniu.

Podsumowanie

Z uzyskanych od uczestników opinii wynika, że konferencja „Miasta przyszłości” została bardzo dobrze oceniona pod względem merytorycznym, jak i organizacyjnym. Uznanie zyskały także pomysły minimalizowania śladu węglowego, jak i ograniczania produkcji zupełnie niepotrzebnych śmieci.

Organizatorzy pragną podziękować za wsparcie patronom honorowym: Prezydentowi Miasta Stołecznego Warszawa, Prezydentowi Miasta Poznania, Prezydentowi Miasta Gdyni, Polskiemu Stowarzyszeniu Budownictwa Ekologicznego PLGBC, Stowarzyszeniu Architektów Polskich, Polskiej Radzie Centrów Handlowych, Towarzystwie Urbanistów Polskich, RICS oraz Fundacji Integracja, patronom medialnym oraz wszystkim uczestnikom, bez których to wydarzenie nie mogłoby się odbyć.