SZYMON CIUPA: Poznań w pierwszych tygodniach pandemii zasłynął z bardzo dobrej komunikacji z mieszkańcami. Jakie jeszcze inne programy, działania czy rozwiązania dedykowane ograniczaniu skutków pandemii Miasto Poznań uruchomiło?
JACEK JAŚKOWIAK, PREZYDENTA POZNANIA: W tak trudnej i niespodziewanej sytuacji jaka wszystkich spotkała, bardzo ważny jest przepływ informacji i komunikacja z mieszkańcami. Dlatego też zainicjowaliśmy regularne konferencje Prezydenta, na których obecna była tłumaczka j. migowego. By dotrzeć do możliwie dużej liczby mieszkańców, powstała seria filmów w j. migowym dotycząca szczepień – dlaczego warto, jak przygotować się do szczepienia. W szczególnie intensywnym okresie Miasto uruchomiło Telefon Porad Cyfrowych dotyczący szczepień. W trakcie dyżurów urzędnicy udzielali wsparcia i odpowiadali na pytania, dotyczące m.in. tego jak założyć profil zaufany tymczasowy lub stały, czy jak znaleźć kontakt do konkretnych przychodni.
Stworzona została też specjalna strona miejska, na której zebrane zostały informacje dotyczące pandemii. W związku z różnymi obostrzeniami sytuacja wielu poznańskich przedsiębiorców jest bardzo trudna. Dlatego Miasto zdecydowało się na programy wsparcia dla najbardziej poszkodowanych branż, umożliwiające obniżenie najemcom lokali użytkowych czynszu o 50%. Dzierżawcy gruntu uzyskali możliwość wakacji czynszowych – odroczenia płatności lub potrącenia czynszu z kaucji. Wspieramy też poznańskie organizacje pozarządowe, m.in. poprzez obniżenie im stawki czynszu za najem lokali miejskich. Regularnie organizowane są także bezpłatne szkolenia i doradztwo w zakresie prowadzenia małej firmy w pandemii oraz możliwości i warunków skorzystania z kolejnych tarcz pomocowych. Zaproponowaliśmy też obniżenie stawek za zajęcie pasa drogowego przez ogródki gastronomiczne lub stoiska promocyjne (w miesiącach letnich). Przez większość czasu właściciele restauracji zapłacą tylko jeden grosz dziennie za metr kwadratowy zajętego pasa drogowego. Niepewność i niepokój to częste emocje odczuwane na skutek pandemii, dlatego mieszkańcy poszukujący wsparcia psychologicznego, mogą skorzystać z konsultacji ze specjalistami za darmo i bez wychodzenia z domu.
SC: Mówi się, że COVID przyśpieszył transformację cyfrową miast. Jak Poznań odnalazł się w nowej rzeczywistości? Jak pandemia wpłynęła na usługi miejskie, sposób pracy i zarządzanie miastem czy też zwyczaje mieszkańców?
JJ: Rozwój technologii oraz takie zdarzenia jak pandemia stawiają samorządy przed ogromnymi wyzwaniami. W ramach rozwoju miasta w koncepcji smart city podjęliśmy decyzję o zainicjowaniu Programu Transformacji Cyfrowej. Recepta na poprawę jakości życia to formuła złożona, oparta na dobrej komunikacji, zrozumieniu potrzeb mieszkańców, wzajemnym szacunku. Poznański model smart city to też nacisk na technologie – a technologie to narzędzia, dzięki którym kontaktujemy się ze sobą, załatwiamy sprawy w urzędach albo szukamy pomocy. Sukcesywnie rozwijamy e-usługi. Są to m.in.: chatbot, elektroniczny system rezerwacji wizyt, elektroniczny system głosowania na projekty Poznańskiego Budżetu Obywatelskiego czy przyjazne deklaracje, czyli rozliczanie podatków online. Idąc w kierunku e-obsługi mieszkańców, wiele spraw można obecnie załatwić online, np. w łatwy sposób złożyć wniosek o wydanie dowodu osobistego. Wcześniej wspominaliśmy już o roli komunikacji na linii miasto – mieszkańcy, dlatego warto również wspomnieć o aplikacji Smart City Poznań, dzięki której użytkownicy otrzymują komunikaty miejskie, np. o utrudnieniach na drogach, awariach, ostrzeżeniach meteorologicznych. Aplikacja pozwala też zgłosić dowolny problem służbom miejskim lub zaproponować miejską inicjatywę. Praca urzędu musiała zostać dostosowana do sytuacji pandemicznej. Dlatego wprowadziliśmy pracę zdalną lub hybrydową dla części urzędników, a pracowniczy portal stał się dostępny również poza siecią miejską. Obecnie Miasto uczestniczy w europejskiej inicjatywie 100 Inteligentnych Miast, która skupia się m.in. na rozwoju e-usług. Natomiast, w ubiegłym roku Miasto Poznań podpisało deklarację o połączeniu sił w celu wsparcia zrównoważonej transformacji cyfrowej w miastach i społecznościach w UE. Jesteśmy też koordynatorem polskiej sekcji Open & Agile Smart Cities.
SC: Smart city ma u swoich podstaw poprawę jakości życia mieszkańców, zintegrowane zarządzanie, wymianę danych i informacji, synergię działań czy poprawę współpracy. Zdarza się jednak, że pod hasłem wdrażania smart city wdrażane są wyspowe, zamknięte systemy czy technologie, które nie realizują pokładanych w nich nadziei. Tworzą się „silosy w miastach inteligentnych”. Jak Poznań koordynuje wdrażanie rozwiązań smart city i zabezpiecza się przed tym zjawiskiem?
JJ: W 2019 roku powołaliśmy zespół ds. smart city. Jest to interdyscyplinarny zespół liczący blisko 40 osób, który koordynuje i wspiera inicjatywy smart city w mieście. Koncentruje się na rozwiązywaniu wyzwań lokalnych za pomocą innowacyjnych rozwiązań. Wspiera też współpracę pomiędzy podmiotami i jednostkami. I ciągle szuka możliwości zastosowania koncepcji smart city. Obecnie zespół na bieżąco analizuje i rekomenduje projekty smart city oraz monitoruje postępy wdrażania koncepcji smart city w “wirtualnej przestrzeni”. Prace te są nadzorowane i koordynowane przez Pełnomocnika ds. Smart City.
SC: Dane miejskie stanowią wartościowy zasób miasta wymagający odpowiedniego zarządzania. Miasta tworzą coraz więcej danych i coraz więcej danych staje się dla nich łatwo dostępne. Problemem staje się więc nie brak danych, ale raczej umiejętność zarządzania nimi i wykorzystania danych. Coraz więcej amerykańskich oraz europejskich (i to różnej wielkości powołuje Chief Data Officerów, których rolę można zdefiniować krótko: zarządzanie danymi i sprawienie, by pracowały dla dobra miasta). Jakie korzyści odnosi Poznań dzięki wykorzystaniu danych cyfrowych? Jak Poznań zarządza danymi? Czy jest już a może jest planowane powołanie pełnomocnika ds. danych miejskich (jak myślę, można spolszczyć to stanowisko)?
JJ: Ważnym komponentem smart city jest zbieranie i wykorzystanie zbiorów danych na temat aktualnego stanu miasta oraz udostępnianie ich w czasie rzeczywistym do celów biznesowych i naukowych, co przyczynia się do rozwoju nie tylko w skali lokalnej, lecz także globalnej. Otwarte dane są wykorzystywane do projektowania nowoczesnych rozwiązań dla mieszkańców w transporcie miejskim, środowisku, bezpieczeństwie socjalnym, zdrowotnym i publicznym, edukacji, dialogu społecznym, miejskich e-usługach i systemie zarządzania. Miasto udostępnia bezpłatnie dane za pomocą API programistom tworzącym aplikacje internetowe i implementowanie ich w zewnętrznych serwisach informacyjno-usługowych, Systemie Informacji Przestrzennej, a także w zasobie dla deweloperów w serwisie informacyjnym Zarządu Transportu Miejskiego w Poznaniu. Powstało już ponad 30 bezpłatnych aplikacji i usług mobilnych, które wykorzystują miejskie dane. Miasto współpracuje także z instytucjami zewnętrznymi w celu uruchomienia inteligentnych usług dla mieszkańców. Większość miejskich e-usług jest udostępniana poprzez elektroniczną platformę informacyjno-usługową Miejski Informator Multimedialny, która jest przykładem kompleksowego wdrożenia smart city. Doświadczenia naszego miasta w otwieraniu danych miejskich pokazują, że jest to działanie oczekiwane i szeroko akceptowane społecznie.
W celu koordynowania przedsięwzięć realizowanych na terenie Miasta Poznania z zakresu administracji publicznej, w tym też zarzadzania danymi, powołano w 2017 r. Pełnomocnika Prezydenta Miasta Poznania ds. Smart City. Wdrażanie idei Smart City ma na celu przede wszystkim zagwarantowanie innowacyjnych technologii informacyjno-komunikacyjnych, które usprawnią wykonywanie przez Prezydenta Miasta Poznania zadań z zakresu administracji publicznej. Miasto zamierza udostępniać kolejne źródła informacji, promować i wdrażać standardy wymiany danych oraz budować obszary i systemy analiz w oparciu o tzw. big data. Budowana jest sieć współpracy i współdzielenia zasobów z zachowaniem zasad otwartości, w celu podniesienia jakości zbieranych i udostępnianych danych oraz stworzenia warunków do budowy innowacyjnych usług miejskich świadczonych przez rozwijający się rynek lokalnych innowacyjnych firm i przedsiębiorców.
SC: I na koniec pytanie o plany. Nad jakimi rozwiązaniami smart city pracujecie i jakie planujecie wdrożyć?
JJ: Jednym z najważniejszych systemów miejskich jest system kontaktu z klientem. Wsparciem miejskiej infolinii jest obecnie chatbot – udogodnienie w przekazywaniu informacji z Urzędu Miasta Poznania prosto do domów poznaniaków. Chatbot zapewnia całodobowy dostęp do informacji, natychmiastową reakcję, uproszczoną komunikację oraz skraca czas konwersacji. Kolejnym krokiem jest implementacja voicebota dla klientów miejskiej infolinii. To nowe rozwiązanie wdrażamy w celu wsparcia obsługi rosnącego zapotrzebowania na kontakt z Miastem. Automat stara się zrozumieć intencje klienta i przekierować go w jak najkrótszym czasie do właściwego konsultanta. Uczy się szybko, chociaż jeszcze zdarzają mu się pomyłki. Jest to rozwiązanie oparte o uczenie maszynowe (machine learning).
Drugim pomysłem, nad którym obecnie pracujemy, jest MaaS (mobility as a service), czyli mobilność jako usługa. Wspólny kanał cyfrowy umożliwi użytkownikom planowanie, rezerwowanie i opłacanie wielu rodzajów usług związanych z mobilnością. Poznańska platforma nowoczesnej mobilności zakładałaby odejście od osobistych środków transportu na rzecz mobilności współdzielonej. MaaS w sposób znaczący mógłby zmienić transport w Poznaniu, tym samym podnosząc jakość życia mieszkańców.
Trwają również prace nad viedoportalem Miasta Poznania, który umożliwi wszystkim odbiorcom dostęp do kultury, edukacji i biznesu, szczególnie w okresie przedłużającej się pandemii, kiedy nie wszystkie wydarzenia mogą odbywać się w tradycyjnej formule, a także w obliczu zmieniających się preferencji mieszkańców w zakresie dostępu do różnych treści online. Platforma nie tylko umożliwi publikację wcześniej zarejestrowanych materiałów z odbywających się w Poznaniu konferencji, kongresów, gali, pokazów mody, eventów marketingowych oraz wszelkiego typu wydarzeń branżowych czy kulturalnych. Pozwala też na przygotowanie streamingu, stworzenie audioteki czy bazy materiałów edukacyjnych. Videoportal Miasta Poznania ma także pokazać, jak wielka i różnorodna jest oferta kulturalna, edukacyjna czy biznesowa w stolicy Wielkopolski, jak wiele firm, instytucji, ośrodków, fundacji czy aktywistów ją tworzy. Ma stać się narzędziem zwiększającym jej dostępność i wzmacniającym wizerunek miasta sprzyjającego twórcom i organizatorom. Platforma streamingowa rozwiąże systemowo problem związany z transmisjami obrad Rad Osiedli, czy też Młodzieżowej Rady Miasta. Ma też zapewnić dostępność do kultury osobom z niepełnosprawnościami.
SC: Dziękuję za rozmowę!
Jacek Jaśkowiak będzie jednym z prelegentów XII edycji Smart City Forum, które odbędzie się już 12-13 maja (w pełni online). Prezydent Poznania wygłosi prelekcję podczas sesji „Funkcjonowanie samorządów i dyskusja nad zmianą trendów w rozwoju oraz transformacji współczesnym miast i regionów” oraz weźmie udział w debacie „Samorząd w nowej rzeczywistości społecznej, gospodarczej i technologicznej”
Blog smartcity-expert.eu jest głównym patronem medialnym wydarzenia, a ja będę miał przyjemność prowadzić debatę „Dane są wszędzie”. Zapraszam!
